Peyzaj mimarlığı nedir?
Peyzaj mimarlığı, ekoloji, planlama ve tasarım kavramlarını sistematik bir yapı içinde inceleyen, insan ve fiziksel çevresini, doğal ve kültürel kaynakları, koruma ve yönetme temelinde uzlaştırıcı, sanatı, bilimi, mühendisliği ve teknolojiyi kombine eden alan planlaması, ile uğraşan meslek disiplinidir.
Peyzaj mimarlığı, doğal ve kültürel kaynakları ve fiziksel çevreyi insan yararı, mutluluğu, güvenliği, sağlığı ve konforu için estetik ve bilimsel ilkeler çerçevesinde ele alan, mekan ve yaşam ortamı oluşturan, biyo çeşitliliği destekleyen arazi planlaması, tasarımı, yönetimi, korunması ve onarılması konularını kapsayan ve ülkesel, bölgesel, kentsel ve kırsal ölçekte fiziksel planlar içerisinde yer alarak kültürel ve doğal değerlerin korunması ve sürdürülebilirlik adına ekolojik öncelikli projeler üretilmesini sağlayan bir planlama ve tasarım dalıdır.
Planlama ve tasarım sürecinde yumuşak peyzaj materyalleri (Otsu, odunsu, su, mevsimlik ve yerötücü bitkiler, çim, çalılar, ağaççıklar, ağaçlar gibi canlı materyaller kullanılır; sert peyzaj materyalleri (ahşap, tuğla, çakıl, kaya, cam, traverten, heykel, metal, parke taşı gibi cansız malzemeler kullanılır.
Ayrıca peyzaj yapıları kapsamında farklı yapısal peyzaj elemanları(Kentsel donatılar) mevcuttur. Peyzaj mimarlığı başta mimarlık, mekan ve hacim sanatları olmak üzere birçok sanat dalları ile de koordineli bir çalışma disiplinidir.Peyzaj mimarlığı mesleğini uygulayan kişiye Peyzaj mimari denir.Peyzajların ekolojik sağlığının sürdürülebilirliğini, korunmasını, gelişmesini ve yönetimini peyzaj mimarı sağlar.
Proje ve faaliyet alanları
Peyzaj mimarlarıyla işbirliği içinde olan profesyonel görevlerin çeşitliliği çok kapsamlıdır.Ancak içerdiği bazı proje türlerinin örnekleri aşağıdaki gibidir:
1. Planlama, form, ölçek ve yeni gelişmelerin konumlandırılması
2. Kentsel donatı elemanlarının konstrüksiyonu, detaylandırılması, tasarımı ve projelendirilmesi(Banklar, Aydınlatma elemanları, Çocuk oyun grupları, Çatı örtüleri, Gazebo, Kameriye, plaj yapıları, Türk bahçesi yapıları…gibi)
3. Sivil tasarım ve kamusal altyapı
4. Sürdürülebilir kalkınma
5. Yağmur suyu yönetimi içinde yağmur bahçeleri, yeşil çatılar, yeraltı suyu zenginleştirmesi ve sulak alan iyileştirilmesi
6. Kamu kurumları bahçeleri ve kamu tesisleri için mekan ve kampüs tasarımı
7. Parklar, botanik bahçeleri, arboretumlar, yeşil yollar ve doğa koruma
8. Rekreasyon ve dinlenme tesisleri(Çoçuk oyun alanları, golf alanları, tema parklar ve spor tesisleri)
9. Gayrimenkul ve konut peyzajı, master planlaması ve tasarımı
10. Karayolları, ulaşım yapıları, köprüleri, ve ulaşım koridorları
11. Kentsel tasarım, kasaba ve şehir meydanları, sahil kenarları, yaya düzenlemeleri ve otoparklar
12. Kentsel mekanlar(caddeler, sokaklar, avlular)
13. Olimpik alanlar
14. Su kıyıları
15. Doğal park, milli parklar, turizm ve tarihi peyzajın yeniden canlandırılması, tarihi bahçe değerlendirilmesi ve koruma çalışmaları (Rölöve, restorasyon, restitüsyon)
16. Doğal ve tarihi Anıtlar
17. Rezervuar alanları, barajlar, enerji santralleri, maden çıkarma sanayi uygulamaları, arazi ıslahı(Maden ocakları Peyzaj onarımı) veya büyük endüstriyel projeleri ve çevresel etki azaltılması
18. Çevresel etki değerlendirmesi ve peyzaj değerlendirmesi, planlama fikirleri ve arazi yönetimi önerileri
19. Kıyı ve deniz kumul hareketleri ve çevresel etki azaltılması, planlaması
20. Ekolojik Tasarım tasarımın herhangi bir unsuru olan sürdürülebilirlik ve doğal süreçleri kendisi entegre ederek çevreye etkisinin en aza indirir.
21. Entegre havza yönetimi
22. Koruma, kurumsal ve ticari
23. Tarihi koruma ve yenileme
24. Akademik yerleşkeler
25. Okul bahçeleri
26. Botanik, tematik ve endüstriyel parklar
27. Turizm sektörü(Resort, Oteller, Tatil köyü, golf alanları…gibi)
28. Eko-mimari projelerinde ortak çalışmalar içerisinde yer almak
29. Kuruluş ve kuruma ait iç mekan peyzajı
30. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
31. Kentsel Mühendislik
32. Kentsel Tasarım ve Dönüşüm sürecinde planlama ve tasarım projeleri
33. Tedavi, şifa ve algısal bahçeleri
34. Kış bahçesi tasarımları
35. Ulaşım koridorları ve tesisleri
36. Güvenlik tasarımı
37. Peyzaj sanatı ve alan plastiği
38. Arazi ıslahı
39. Su kaynakları
40. Peyzaj mirası alanları
41. Mezarlıklar
42. Yeni yerleşim alanları ve kentler
İlgili diğer meslekler
Peyzaj yöneticileri, peyzajın gelişimi ve uzun vadeli bakımı önerileri için peyzaj süreçleri bilgisini kullanır. Genellikle orman, doğa koruma ve tarım (ziraat) ile çalışırlar. Peyzaj bilim adamları toprak bilimi, hidroloji, jeomorfoloji veya botanik gibi peyzaj çalışmalarının pratik sorunları ile ilgili uzman becerilere sahiptir.
Bu projeler arasında geniş alanların ekolojik değerlendirilmesi planması ya da yönetim amaçları için alan etütleri değişebilir. Belirli bir alanda bir türün önemini ya da gelişimine olan etkileri rapor edebilir. Peyzaj plancıları kentsel, kırsal ve kıyı arazi kullanımının doğal, ekolojik, rekreasyonel yönleri ve konumu için peyzaj planlama ile ilgilenirler.
İşlerini strateji ve politikaların yazılı ifadeleri somutlaştırır. Bazı İzmir Peyzaj planlama sürecine peyzaj arkeolojisi ve hukuk gibi ek uzmanlık dahil olabilir, ve onların yasası yeni gelişmeler için master planlama içerir, ve peyzaj değerlendirilmesi ve kıymetlendirilmesi, ve politika planları ya da kırsal yönetim hazırlanması. Yeşil çatı tasarımcıları yağmur suyu yönetimi, buharlaşma ve terleme ile soğutma, sürdürülebilir mimari, estetik ve habitat oluşturma için kapsamlı ve yoğun çatı bahçeleri tasarlarlar.
Peyzaj mimarlığı uygulamalarına örnekler
1. Central Park, New York, ABD
2. High Line, New York, ABD
